ብተደጋጋሚ ዝሕተቱ ሕቶታትን ሓበሬታን፡ ምሕድራ ንብረት መዋቲ

ምሕደራ ንብረት ምዉት ማለት መስርሕ ምቁጽጻር ቤት ፍርዲ ንናይ ምስግጋር ርእሰ ንብረት ምዉት ሰብ ናብ ናቱ ወይ ናታ ቐረባ ተቐባሊ ጥቕሚ ማለት እዩ። ከም ንቡር፡ ንቕጥዕታት ቤት ፍርዲ ምሉኡን ኣብ ቤት ፍርዲ ቕረቡን፡

• እቲ ለበዋ ቅቡል ምዃኑ ንቤት ፍርዲ ርግጽ ግበሩ (እዚ ተግባር ብዙሕ ሳዕ ዝደጋገም እዩ)፡
• ኣብ ክንዲ እቲ መዋቲ ብስልጣን ዝቐውም ሕጋዊ ተወካሊ ዝኸውን ምረጹ፡
• ንብረት መዋቲ ምርካብን ምጽብጻብን፡ እቲ ንብረት እውን ምግምጋም
• ዕዳታትን ግብርታትን ምኽፋልን ከምኡ'ውን
• ንዝተረፈ ንብረት ብመሰረት ቃላት ለበዋ ወይ ብመሰረት ወረስት ምዕዳል

እቲ ዝሞተ ሰብ ምንም ዝምሓላለፍ ንብረት እንተ ዘይነበሮ፡ ምስግጋር ንብረት ሙውት ከም ልሙድ ኣድላዪ ኣይኮነን። ህሉዋት ሰባት መዋቲ ዝእወዶ ዕዳ ወይ ነቶም ኣለቃሕቲ ንእውዶ ኢና ንዝብልዎ ዝወድቀሉ መዓልቲ ክውስኑ እንተ ኣድልዩ ምሕደራ ንብረት ምዉት ብዝብል ውሳነ ክውስኑ ይኽእሉ።

ዝሰጋገር ንብረት እንተሎ፡ መስርሕ ምሕደራ ንብረት መዋቲ'ውን ንወረስቲ ንብረት ምዉት ንምዕዳል ድሉው እንተኾይኑ።

ኣይፋልን፡ እዚ "ምስግጋር ንብረት መዋቲ" ዝብል ቃል ንዝኾነ ብስልጣን ቤት ፍርዲ ጉዳይ ንብረት ምስግጋር መዋቲ ዝውክስ እዩ። ካብ መስርሕ ምሕደራ ንብረት መዋቲ ውጹእ ዝኾነ እተጠረየ ክፋል ናይቶም ሰባት "ዘይሰጋገር ንብረት ምውት" እዩ። እቲ ንብረት ትሕቲ ገለ መጠን ዝግመት ኣብ ዝኾነሉ (ካብ $20,000 ክሳብ $150,000 ብመሰረት እቲ ኩነታትን ዓይነት ንብረትን) ካሊፎርንያ “ዝቐለሉ ኣገባባት” ኣብ ምስግጋር ንብረት ኣለዎ። ንብረት ናብ ህሉው መጻምዲ ዝመሓላለፈሉ ቀሊል መገዲ እውን ኣሎ፡ ጥምረት ኣብ ንብረት ዘይውንኑ ከምኡ'ውን መድሕን ህይወትን ጥቕምታት ጥሮተኛታትን።ብዛዕባ እዚ መስርሓት ዝያዳ ክትምሃሩ፡ ኣብዚ ርኣዩ እተቓለለ መስርሕ ምሕደራ ንብረት ምዉት ክፍሊ እዚ መርበብ ሓበሬታ።

ግድን ኣይኮነን። ንክኢላ ሕጊ ምስግጋር ንብረት ምዉት ተዛረቡ። ዕዳታት ወይ ግብሪ ዝምልከት ጥርዓን እንተሎ ምስግጋር ንብረት ምዉት ከም ኣማራጺ ክኸውን ይኽእል። ክትኣልይዎ ዘለኩም ብዙሕ ጉዳያት እንተለኩም፡ ብምስግጋር ንብረት ምዉት ምኻድ ንኣለቂሕና ዝብሉን ንሰበ ስልጣን ግብሪ ኣኽፈልትን ክትከፍሉ ዝፈቅድ እዩ።

ኣይፋልን፡ እቲ ረብሓታት ብቐጥታ ናብ እተጠቕሰ ተረባሒ ክኽፈል ይክኣል እዩ። ካብ IRAs, Keoghs, ከምኡ'ውን 401(k) ቁጽሪ ሕሳባት ብኡብኡ ናብ እተጠቕሰ ተረባሒ ክሰጋገር ይክኣል እዩ። ቁጽሪ ሕሳባት ባንክ ከም ኣብ ጊዜ ሞት ዝኽፈሉ ቁጽሪ ሕሳባት (Pay-on-death, PODs) ወይ ንቁጽሪ ሕሳብ “እተወከሉ” (“እሙናት ወኪል”) ምስ እተሰምዩ ተረባሕቲ ብዘይ ምስግጋር ንብረት ምዉት ናብ ተረባሕቲ ይሓልፍ።

ኣይፋልን፡ እቲ ህሉው ዝኾነ እሙን ንገለ ንብረት መዋቲ መጸውዒ ምስ ዝሕዝ፡ እቲ ንብረት እውን ናብ ተረባሒ ብዘይ ምስግጋር ንብረት መዋቲ ይሓልፍ። (ንዝያዳ ሓበሬታ፡ ናብ ናይዚ መርበብ ፋይናንሳውን ሕክምናዊ ውሳነ ገባሪ ርኣዩ- - ህያዋን እሙናት- ክፍሊ እዚ መርበብ ሓበሬታ እዮም)።

ዋጋ መስርሕ ምስግጋር ንብረት መዋቲ ብሕገ መንግስቲ እዩ ዝውሰን። ኩሉ እቲ ወጻኢታት ክድመር ከሎ - እዚ ዘጠቓልሎ ገምጋም ወጻኢታት፡ ክፍሊት ፈጻሚ፡ ክፍሊት መምልኢ ናይ ቤት ፍርድን ናይ እተመስከረሉ ቅዳሓትን፡ ወጻኢታት ን“ስሉስ ስምምዕ ጥምረት” ተባሂሉ ዝፍለጥ ዓይነት መምርሒ መድሕን፡ ብተወሳኺ ሕጋውን ጸብጻብ ሕሳብን ክፍሊታት-- ወጻኢታት ምስግጋር ንብረት መዋቲ ካብ 4% ክሳብ 7% ካብ ጠቕላላ ዋጋ ንብረት እዩ፡ ሓድሓደ ጊዜ ከኣ ዝያዳ ይውስኽ እዩ። ገለ ሰብ ነቲ ለበዋ እንተ ተኸራኸረ፡ ወጻኢታት መጐተ ኣሽሓት ዶላራት ክህሉ እዩ።ንዝያዳ ሓበሬታ ኣብ “ንወልቃዊ ተወካልን ጠበቓን ክንደይ እዩ ክኸፍል ዘሎኒ፧” ኣብ ምዕጻውን  ምክፍፋልን ንብረት *ኣብ ናይዚ መርበብ ክፍሊ፡ ርኣዩ።

*መጠንቀቕታ፡ እዚ መራኽቦ ናብ ካልእ እተሓላለኸ ክፍሊ ናይዚ መርበብ እዩ ዝወስድ። ነቲ ሓበሬታ ንኽትርድእዎ ዝሕግዘኩም ክኢላ ሕጊ ከድልየኩም ይኽእል እዩ።

ሕጊ ካሊፎርንያ ከም ዝብሎ ውልቃዊ ተወካሊ ንምስግጋር ንብረት መዋቲ ካብ ዕለት ቆጸራ ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ሓደ ዓመት ክፍጽሞ ኣለዎ፡ ብዘይካ ንሱ/ንሳ ኣብ ፈደራል ግብሪ ንብረት መዝገብ ጌሩ እንተ ዘይኮይኑ። ኣብዚ ጉዳይ፡ እቲ ውልቃዊ ተወካሊ ንምስግጋር ንብረት መዋቲ ንክፍጽሞ 18 ኣዋርሕ ክህልዎ ይክኣል። ምስግጋር ንብረት መዋቲ ኣብቲ ጊዜ እንተ ዘይተፈጸመ፡ እቲ ውልቃዊ ተወካሊ እቲ ኩነታት ናብ ቤት ፍርዲ ክገልጽን ጌና እንታይ ክግበር ከምዘለዎን እቲ ጉዳይ ክንደይ ጊዜ ክወስድ ምዃኑን ጸብጻብ የመዝግብ። እቲ ውልቃዊ ተወካሊ ናብ ቤት ፍርዲ ጸብጻብ እንተ ዘይሂቡ፡ ተረባሕቲ ንቤት ፍርዲ ንእኡ ወይ ንእኣ ሕሳቡ ከቕርብ ወይ ንምስግጋር ንብረት መዋቲ ንምዕጻው ካልእ ስጉምቲ ክወስድ ክሓቱ ይኽእሉ። ቤት ፍርዲ ንውልቃዊ ተወካሊ ኣልቂቑ ካልእ ክመዝዝ ይኽእል እዩ። ሓድሓደ ጊዜ ንምስግጋር ንብረት መዋቲ ንክናዋሕ ኣጋጣሚታት ኣሎ። ናይቲ ለበዋ ክርክር እንተሎ (ቤት ፍርዲ እቲ ለበዋ ኩሉ ወይ ክፋሉ ይግብኣኒ ብዝብል እንተ መልአ) ወይ እቲ ዓቐንን ምትሕልላኽ ንብረትን ተወሳኺ ጊዜ ዝሓትት እንተ ኾይኑ፡ ወይ ተረባሕቲ ክትረክብ ዘሸግር እንተ ኾይኑ፡ እቲ መስርሕ ክስሓብ ይክኣል። ገለ ጉዳያት ምስግጋር ንብረት መዋቲ ክትፈትሖ ዓመታት ዝወስድ እዩ።

ኣብ ካሊፎርንያ እንተኾይኑ፡ ምስግጋር ንብረት መዋቲ ዝርከበሉ ኣብ ክፍሊ ላዕለዋይ ቤት ፍርዲ ኣውራጃ እቲ መዋቲ ክመውት ከሎ ዝነበራላ ኣውራጃ እታ ሃገር እዩ። ኣብ ኣውራጃ Alameda፡ ኩሉ ምስግጋር ንብረት መዋቲ ዝስምዓሉ ኣብ ቤት ፍርዲ በርከለይ እዩ። ምስግጋር ንብረት መዋቲ፡ ዝምልኡ ሰነዳት እትቕበለሉ ኣብ ምምሕዳር ህንጻ  ኣውራጃ ኦክላንድ ፡ ኣዳራሽ ፍትሒ ሃይዋርድ፡ ኣዳራሽ ፍትሒ ፍረሞንት፡ ከምኡ'ውን ቤት ፍርዲ ጌል ሸኖን ፕሌሳንተን እዩ። 

ለበዋ እንተሎ፡ እቲ ፈጻሚ ክኸውን እተጠቕሰ ከም ውልቃዊ ተወካሊ ክኸእውን ከም ወትሩ ይምረጽ - እዚ ማለት ንሱ/ንሳ ናይቲ ንብረትን ከምኡ'ውን ንዝስዕብ ሕግታትን ኣገባባትን ምስግጋር ንብረት መዋቲ ከመሓድር ሓላፍነት ይወስድ። እቲ ፈጻሚ ክሳብ ብቤት ፍርዲ ከምኡ'ውን ብወግዓዊ “ለበዋ መልእኽትታት” ብመዝገብ ቤት ፍርዲ ክሳብ ዘይተገብረሉ ከም ውልቃዊ ተወካሊ ኮይኑ ክዓዩ ስልጣን የብሉን። ለበዋ እንተዘየሎ ወይ እቲ ለበዋ ፈጻሚ እንተዘይሰየመ፡ ወይ እቲ ኣብ ለበዋ ከም ፈጻሚ ክኸውን እተሰየመ ፈጻሚ ክኸውን ዘይክእል እንተኾይኑ ወይ እውን ፈጻሚ ክኸውን ዘይደሊ እንተኾይኑ፡ ቤት ፍርዲ ምስግጋር ንብረት መዋቲ ካልእ ነቲ መስርሕ ከማሓድር እተባህለ ይመዝዝ። ከም ልሙድ ቤት ፍርዲ ንቀረባ ህሉው ቤተሰብ እዩ ዝመርጽ፡ ወይ ገለ ክፋል ንብረት መዋቲ ወራሲ ዝኾነ ሰብ።

እቲ ውልቃዊ ተወካሊ ሕጋዊ ወይ ፋይናንሳዊ ክኢላ ክኸውን ኣለዎ ማለት ኣይኮነን። ግናኸ፡ ንሱ/ንሳ ምኽንያታዊ ጥንቃቐን ፍርድን ዘለዎ ኮይኑ ኣዝዩ ጥንቁቕ፡ ቅኑዕ፡ እሙን፡ ዘየዳሉ ከምኡ'ውን ህርኩት ክኸውን ኣለዎ። እዚ “ግብረ ሕድሪ” ይብሃል - እዚ ግብረ ተባሂሉ ዘሎ ኣብ ክንዲ ገለ ሰብ ብጽቡቕ እምነትን ቅንዕናን ምትግባር እዩ። እቲ ውልቃዊ ተወካሊ ጽቡቕ ትካላዊ ክእለትን እኹል ኣሰር ክዕቅብ ዝኽእል ክኸውን ኣለዎ። ንሱ ወይ ንሳ ምስ ፋይናንሳት መዋቲ ቀረባ ወይ ቤተሰባዊ ክኸውን ተመራጺ እዩ። እዚ ንዕዮታት ክትገብርን ኣገዳሲ መዝገባት ክትረክብን ቀሊል ይገብሮ።

እዞም ዝስዕቡ ሰባት ውልቃዊ ተወካሊ ኪኾኑ ኣይክእሉን እዮም፡

• ንኡሳን፡
• ርእሱ ዘይክእል መጉዚት ዘለዎ ሰብ ወይ ናይ ውልቃዊ ተወካሊ ግቡኣት ከካይድ ዘይክእል፡
• መሻርኽቲ መዋቲ ናይ ህሉው ዋኒን ዝኾነ፡ ዘገድሶ ሰብ ምስ ዝቃወሞ (ለበዋ ንመሻርኽቲ ከም ፈጻሚ ዝሰምዮ እንተዘይኮይኑ) ወይ
• ነባሪ ኣሜሪካ እንተዘይኮይኑ (ለበዋ ነቲ ተቐማጢ ኣሜሪካ ዘይኮነ ሰብ ዝሰምዮ እንተዘይኮይኑ)።

ዝበዝሕ ጊዜ ኣይፋልን። ግናኸ፡ ኣብ ገለ ኩነታት ውልቃዊ ተወካሊ ንንብረት መሬት ወይ ቤት ወይ እውን ዋኒን ዝኣመሰለ ክሸይጥ እንተ ደልዩ ቤት ፍርዲ ፍቓድ ንምሻጥ ክሕተቱ ይደልዩ እዮም። እቲ ውልቃዊ ተወካሊ ነዞም ዝስዕቡ ነገራር ብዘይ ፍቓድ ቤት ፍርዲ ዝኾነ ነገር ክገብር ኣይክእልን እዩ፡ ንተወሳኺ ሓበሬታ ፡ ኣብ ድሕረ ቆጸራ ምሕደራ ንብረት መዋቲ ርኣዩ።*

*መጠንቀቕታ፡ እዚ መራኽቦ ናብ ካልእ ኣዝዩ እተሓላለኸ ክፍሊ እዚ መርበብ እዩ ዝወስድ። ነቲ ሓበሬታ ንኽትርድእዎ ዝሕግዘኩም ክኢላ ሕጊ ከድልየኩም ይኽእል እዩ።

እቲ ውልቃዊ ተወካሊ ካብ ካሊፎርንያ ወጻኢ ዝነብር እንተ ኾይኑ፡ ቤት ፍርዲ ንሱ/ንሳ “ስሉስ ስምምዕ ጥምረት” ከም እተቐበለ ክሓትዎ እዮም (ኣብ ናይ ንብረት ንብረት ስሑት ኣጠቓቕማ ከጋጥም ከሎ ንተረባሕቲ ንብረት ዝሕልው መምርሒ መድሕን)፡ እዚ ለበዋ ነዚ ጠለብ ዕሽሽ ምስ ዝብሎ እዩ።

• ንባዕሉ ወይ ንባዕላ ዝኽፈል ክፍሊት፡
• ንናቱ ወይ ንናታ ጠበቓ ዝኽፈል ክፍሊት፡
• ናይ መጀመርታ ንብረት ምዕዳል ንተረባሕቲ (ብዘይካ ሒደት ፍሉያት) ምግባር፡
• ንንብረት ዕጾ።

ውልቃዊ ተወካሊ ክኾኖ ዘለዎ፡

• ዝኾነ ክምሕደር ዘለዎ ንብረት መዋቲ እንተሎ ክውስን፥
• ንብረት መዋቲ ተረኺቡ ከምኡ'ውን ኣብ መስርሕ ምስግጋር ንብረት መዋቲ ከመሓድር። እዚ ክሳብ ሓደ ዓመት ወይ ዝያዳኡ ክወስድን ከምኡ'ውን ንብረት መሬት ወይ ብመዋቲ ዝውነን ውሕስነታት ክሽየጥዶ ክውስን ጣልቃ ይኣቱ።
• ብምኽንያት ንብረት ክፍሊታት ክቕበል፡ እንተላይ ወለድ፡ ተኻፈልቲ፡ ከምኡ'ውን ካልእ ተቐባሊ ደሞዝ (ንኣብነት ደሞዝ ዘይተኸፍለ፡ ክፍሊት ዕረፍት፡ ካልእ ተረባሕቲ ትካላት)
• ገንዘብ ንክትሓዝ መዋቲ ዝእወዶ ናይ ቸክ ሕሳብ ምቛም - ንኣብነት ብቸክ ዝኽፈል ደሞዝ ወይ ጥሙር ተኻፈልቲ፡
• ብመሰረት ለበዋ፡ መን እዩ ክንደይ ክረክብ ዘለዎ ከምኡ'ውን ክንደይ ከ ክቕበል ኣለዎ ምርካብ። ለበዋ እንተ ዘየለ፡ ኣማሓዳሪ ናብ ሕገ መንግስቲ (ምስግጋር ንብረት መዋቲ ክፍልታት ዓንቀጽ 6400 – 6414 “ለበዋ ኣልቦ ውርሻ” ዝብሃል ዝቖመ ሓወልቲ፡ ክምልከት ኣለዎ።
• ዋጋ ወይ ገምጋም ሚዛን ዋንነታት ንብረት
• ንኣለቃሕትን ሕጋውያን ኣለቃሕትን ክሲ ጸብጻባት ንብረት መዋቲ ወግዓዊ ሕጋዊ ምልክታ ይህብ፡ ከምኡ'ውን ኣለቃሕቲ ይግባኣና ንዝብልዎ ብመሰረት ሕገ መንግስቲ ዝወድቀሉ ዕለት ምሃብ።
• ኣብ ልዕሊ ንብረት እተገብረ ኩሉ ናይ ይግብኣኒ ምባል ሓቅነቱ ይምርምር፡
• ናይ ቀብሪ ወረቐት ዕዳ ክፈሉ፡ ሕሉፍ ዕዳታት፡ ከምኡ'ውን ቅቡል ናይ ይግብኣኒ ምባልን፡
• ናይ ቀጻሊ ወጻኢታት መኽፈሊ ዝኸውን ምወላታት ንብረት ተጠቐሙ - ንኣብነት፡ ክፍሊታት ትሕጃ፡ ወረቐት ክፍሊት ኣገልግሎታት፡ ክፍሊታት መድሕን ወነንቲ ቤት፡
• ናይ መዓልታዊ ጸብጻባት ምሓዝ፡ ከም እኒ ምብታኽ ኣገልግሎታት፡ ውዕል ክራይ ምፍጻም ከምኡ'ውን ካርድታት ክረዲት፡ ከምኡ'ውን ንባንክታትን ንወከልቲ መንግስትን ምፍላጥ።
• ዓመታዊ ግብሪ መዝግቡ፡ ደሞዝ ክፈሉ፡ ግብርታት ንብረት ምዉት - እንተላይ ካብ መጀመርታ ግብሪ እተኽፈለሉ ዓመት ክሳብ ዕለተ ሞት ናይ መወዳእታ ዓመታዊ ደሞዝ መንግስትን ግብሪ ደሞዝ ፈደራልን፡
• ካብ ቤት ፍርዲ ፍቓድ ድሕሪ ምርካብ፡ ንብረት መዋቲ ነቶም ኣብ ለበዋ እተሰየሙ ሰባት ወይ ትካላት ይዕደል፡ ወይ ለበዋ እንተ ዘየሎ ንወረስቲ መዋቲ ይዕደል፡ ከምኡ'ውን
• ቅብሊታት ንኽዕደል ይመዝገብ ከምኡ'ውን ንንብረት መዋቲ ንምዕጻው ጸብጻባት ተዓጽዮም ይጠቕለሉ።

ኣይፋልን፡ ከይተገልግል እንተ ተመሪጽካ፡ ቤት ፍርዲ ንኻልእ ኣማራጺ ፈጻሚ ከም ውልቃዊ ተወካሊ ክኸውን ክመዝዝ እዩ። ኣማራጺ ፈጻሚ እንተዘየለ ወይ እቲ ሰብ ከገልግል ዘይደሊ እንተኾይኑ፡ ቤት ፍርዲ ገለ ሰብ ንከገልግል ክመዝዝ እዩ። ከም ልሙድ ቤት ፍርዲ ሓደ ዝኽእል ካብ ኣባላት ቤተ ሰብ እዩ ዝመርጽ ወይ ሓደ ነጻ ተኣማኒ ዝኾነ ሞያዊ ይምዘዝ። ውልቃዊ ተወካሊ ክትከውን እንተ ወሲንካ፡ ኣብ ዝኾነ ጊዜ ክትሓድጎ ትኽእል። ግናኸ፡ ስለቲ ዘገልገልካዮ ጊዜ ንቤት ፍርዲ “ጸብጻብ” ክትህብ ኣሎካ።

እወ። ብተወሳኺ ንንብረት መዋቲ ከተመሓድርን ከተወራርድን ዘውጻእካዮ ናይ ጁባኻ ወጻኢታትካ፡ ውልቃዊ ተወከልቲ ከም ልሙድ ካብቲ ዝሰጋገር ንብረት መዋቲ ከም ብሕጊ እተወሰነ ካብ 2% - 4% ይኽፈሉ። ዕቤት ንብረት መዋቲ ብዝወሰኸ መጠን እቲ ውልቃውያን ተወከልቲ ዝኽፈልዎ ሚእታዊት ይጐድል።

ቤት ፍርዲ ንኹሉ ክፍሊታትን ወጻኢታትን ከረጋግጾ ኣለዎ። ከምኡ'ውን ኣብ ፍሉይ ዝኾነ ኣጋጣሚታት፡ ቤት ፍርዲ ካልእ ክፍሊት ክፈቅድ ይኽእል።

("ንውልቃዊ ተወካልን ጠበቓን ክፍሊት ብኸመይ ይውሰን” ክትርእዩ ኣብ ምዕጻውን ምዕዳልን ንብረት መዋቲ) *ክፍሊ ናይዚ መርበብ ርኣዩ")። 

*መጠንቀቕታ፡ እዚ መራኽቦ ናብ ካልእ ኣዝዩ እተሓላለኸ ክፍሊ እዚ መርበብ እዩ ዝወስድ። ነቲ ሓበሬታ ንኽትርድእዎ ዝሕግዘኩም ክኢላ ሕጊ ከድልየኩም ይኽእል እዩ።

ክፍሊታት ከምቲ ልሙድ ደሞዝ ግብሪ ኣለዎ ከምኡ'ውን ኣብ ናትኩም ውልቃዊ ዓመታዊ ግብሪ ደሞዝ ክጽብጸብ ኣለዎ። ስለዚ፡ ንስኻ ውልቃዊ ተወካሊ እንተኾንካ ከምኡ'ውን በይንኻ ተረባሒ ንብረት መዋቲ እንተኾንካ፡ ከም ልሙድ ክፍሊት ክትወስድ ትርጉም ዝህብ ኣይኮነን። ግናኸ፡ እቲ ከም ተረባሒ ካብ ንብረት መዋቲ እትወስዶ ገንዘብ ካብ ግብሪ ነጻ እዩ።

ንዝያዳ ሓበሬታ ምስ ክኢላ ሕጊ ተዘራረቡ።

ቤት ፍርዲ ንካሕሳ ክጉድል ወይ ክነጽግ ይኽእል ከምኡ'ውን ንውልቃዊ መተካእታ ብገለ ክትክእ ይኽእል። ውልቃዊ ተወካሊ ንሱ ወይ ንሳ ብሰሮም ዝዓነወ እውን ዘበለ ክኸፍልዎ እዮም።

ውልቃዊ ተወካሊ ተሓታትነት ክወስድ እዩ ስለ፦

• ብንብረት መዋቲ ብግቡእ ዘይምሓዙ።
• ንንብረትን ገንዘብን መዋቲ ዝምልከት ናተይ በሃልቲ ክእክቡ ዘይምኽኣሎም።
• ዝያዳ ምኽፋል ንለቃሕቲ፡
• ብዘይ ስልጣን ንብረት ምሻጥ፡ ወይ ብዘይግባእ ዋጋ፡
• ኣብ ጊዜኤ ጸብጻብ ግብሪ ዘይምምላእ
• ንተራባሒ ዘይኮነ ንብረት ምዕዳል ወይ
• ቅድሚ ኩሎም ኣለቃሕቲ ምኽፋሎም ንተረባሕቲ ንብረት ምዕዳል፡ ወዘተ።

ኣይፋልን፡ እቲ ንብረት እተሓላለኸ እንተ ኾይኑ ግና ክትጥቀም ጽቡቕ ሓሳብ እዩ። ክኢላ ሕጊ ንኹሉ ቅድሚ ምእኻል ጊዜ ከተረክብን ጌጋታት ከተወግድን ከምኡ'ውን ምድንጓይ ዘይብሉ ክትክእል ይሕግዘካ። ክኢላ ሕጊ ሓድሓደ ጊዜ ንኣባላት ቤተ ሰብ ኣብ ንእሽቶ ኾነ ወይስ ዓብዪ ጉዳያት ንዘይምስምማዕ ከተወግዱ ክሕግዙ ይኽእሉ እዮም። ግናኸ እቲ ክኢላ ሕጊ ንድሌታት እቲ ተወኪሎሞ ዘለዉ ውልቀ ሰብ እዮም ዘቕርቡ፡ ንተረባሕቲ ኣይኮኑን። እቲ ናይ ውልቀኹም ተወካሊ ንክፍሊ ቤት ፍርዲ ዘይርእይ እንተ ኾይኑ፡ ክኢላ ሕጊ ኣየድልየኩምን እዩ። ግናኸ፡ ንሱ/ንሳ ናብ መዝገብ ቤት ጽሕፈት ቤት ፍርዲ ክኸይድ ኣለዎ።

• ንስኻ በይንኻ ኢኻ ተረባሒ ማለት እዩ፡
• ንብረት መዋቲ ዘካትቶ ሓባራዊ ንብረት (ከም ቤት፡ ሕሳባት ባንክ፡ መድሕን፡ ወዘተ.)፡
• እቲ ለበዋ ፍኹስ ዝበለን ቀጥታውን ከምኡ'ውን
• ንኣኻ እትደልዮ ኣቕሓ ክትመርጽ ዕድል ኣሎካ።

ሓደ ሰብ ነቲ ለበዋ እንተ ተቓወመ፡ ወይ ካልእ ለበዋ እንተ ኣምጽአ፡ “ምቅዋም ለበዋ” ተጀመረ። ምቅዋም ለበዋ ዘይልሙድ ኣይኮነን፡ ግናኸ ሒደት ሰባት እዮም ሓንቲ ዝዕወት። ጌና፡ ንሳቶም ብዙሕ ገንዘብን ጊዜን ክኸፍሉ ይኽእሉ እዮም።

“ቐዊሙ” ዝካታዕ ሰብ ጥራይ ንለበዋ ክቃወም ዝኽእል። እዚ ማለት እቲ ሰብ ኣብ ውጽኢት ውልቃዊ ፋይናንሳዊ ዘዋጽአ ክኸውን ኣለዎ።

ኣብነታት ቐዊሞም ንለበዋ ዝቃወሙ ሰባት፡

• ካብቲ ለበዋ እተቖርጹ ውሉድ ወይ መጻምዲ።
• ካብ ንብረት መዋቲ ሓደ ሲሶ ዝቕበል፡ ሓው/ሓፍቲ ከኣ ክልተ ሲሶ ዝቕበሉ እንተኾይኖም፡
• እቶም ናይ ወላዲ ንብረት መዋቲ ዞባዊ ገበርቲ ሰናይ ክወስድዎ የብሎምን ኢሎም ዝስምዖም ውሉዳት፡
• ኣብ ቀዳማይ ለበዋ ብዝያዳ ብጽቡቕ ዓይኒ እተራእየ ዘበለ።

ሓድሓደ ጊዜ፡ ተቓውሞ ለበዋ ዝህልወሉ ምኽንያት፡ ሓደ ሰብ ውልቃዊ ተወካሊ እቲ ንብረት ኮይኑ ከገልግል ዝደልይዎ ፍሉይ ሰብ፡ ባንክ፡ ወይ እትእመኖ ትካል ወይ በቲ ለበዋ መሰረት ናይ እሙንቶታት ከም በዓል ሓደራ ክኾነሎም ይደልዩ።

ናይ ለበዋ ዝበዝሐ ብድሆታት ብክወርሱ ዝግብኦም ወይ ብሒደት ወይ እውን ፈጺሞም ዘይረኸቡ ተረባሕቲ። ተቓውሞ ለበዋ፡ ድሕሪ ምልክታ ሞት ምውጽኡ፡ ኣብ እተወሰነ ቁጽሪ መዓልታት ብቤት ፍርዲ ንብረት ንብረት መዋቲ ክምላእ ኣለዎ፡ ወይ እቲ ለበዋ ንምስግጋር ንብረት መዋቲ ተኣሚኖም ክጠርዑ፡ ወይ ንውልቃውያን ተወከልቲ መልእኽታት ሕድሪ ምሃብ። ንለበዋ ንምብዳህ ዝኾኑ ምኽንያታውያን ኣብነታት እዞም ዝስዕቡ እዮም፡

• ዳሕረዋይ ለበዋ ኣሎ፡ ቅቡል እንተ ኾይኑ ኸኣ፡ ነቲ ቀዳማይ ለበዋ ይትክኦ፡
• እቲ ለበዋ፡ እቲ መዋቲ በእምሮ ልበዋ ክህብ ብቑዕ ኣብዘይነበረሉ ጊዜ እተገብረ፡
• እቲ ለበዋ ውጽኢት ምድንጋር፡ ስሕተት፡ ወይ “ውጽኢቱ ብዘይምስትውዓል” እተገብረ እዩ፡
• እቲ ለበዋ ብግቡእ “እተፈጸመ” ምስዘይከውን (ብመዋቲ እተፈረመሉ)፡
• እዚ ለበዋ ተባሂሉ ዘሎ ከም ሓቂ እተሰንዐ ምስ ዝኸውን እዩ።፡
• ብገለ ካልእ ምኽንያት (ከም እኒ ቅድመ ህላወ ውዕል) ለበዋ ኣይቅብሉን እዩ።

ተቓውሞ ለበዋ እንተሎ፡ ምኩር ክኢላ ሕጊ ክትቆጽሩ ኣለኩም። ቤት ፍርዲ ንብረት መዋቲ ንኹሉ ለበዋ ወይ ነቲ ኣተበድሀ ክፋላ ዘይቅቡል ክገብሮ ይኽእል። ብዘሎ እቲ ለበዋ ዘይቅቡል ኮይኑ እንተ ተረኽበ፡ እቲ ንብረት መዋቲ ብመሰረት ሕግታት ለበዋ ኣልቦ ክዕደል ይክኣል፡ እዚ ግን ቅድሚ ዝፈሸለ ለበዋ እተበራበረን ኣሎ እተባህለ እንተ ዘየለ እዩ፡

ሰብ ብዘይ ለበዋ እንተ ሞተ ( እዚ “ሕጋዊ ዝኾነ ለበዋ ውርሻ ከይገደፈ” ዝሞተ ተባሂሉ ይፍለጥ)፡ ቤት ፍርዲ ምስግጋር ንብረት መዋቲ ንሓደ ውልቃዊ ተወካሊ ይመዝዝ (እዚ “ኣማሓዳሪ” ተባሂሉ ይፍለጥ)። እቲ ቀንዲ ፍልልይ ኣብ መንጐ ሕጋዊ ለበዋ ውርሽ ዝገደፈን ከይገደፈ ዝሞተን፡ ናይቲ ከይገደፈ ዝሞተ ንብረት ብመሰረት ሕገ መንግስቲ ይዕደል (እዚ “ሕጋዊ ዝኾነ ለበዋ ውርሻ ከይገደፈ” ዝሞተ ተባሂሉ ይፍለጥ)። ናይ ሕጋዊ ለበዋ ዘለዎ ንብረት ብመሰረት እቲ ብመዋቲ ኣብ ናቱ ወይ ናታ ለበዋ ዘሎ መምርሒታት ይዕደል።

ለበዋ እንተ ጠፊኡ ወይ ክርከብ እንተ ዘይክኢሉ፡ ንፍሉይ ክውንነታትን ዘጋጠመ ኣጋጣሚታትን ብምርኣይ ሕገ መንግስቲ እንታይ ከም ዝግበር ይውስን። ንኣብነት፡ ለበዋ ዝጠፍአ፡ መዋቲ ኮነ ኢሉ ቅድሚ ሞቱ ቀዲሙ እተላበዎ ዘፍሸሎ እንተኾይኑ፡ ቅዳማይ ለበዋ ወይ ሕግታት ለበዋ ከይሓደገ ዝሞተ ንንብረት መዋቲ መን ከም ዝወስዶ ይውስን። ወይ ድማ፡ ለበዋ ብምኽንያት ኣብ መቐመጢ ባንክ ተነቢሩ ምስ ነበረ ብዘጋጠመ ሓዊ ጠፊኡ እንተኾይኑ፡ ቤት ፍርዲ ምስግጋር ንብረት መዋቲ ናይቲ ለበዋ ቅዳሕ ክቕበል ይኽእል (ወይ ንድፊ ክኢላ ሕጊ ወይ ናይ ኮምፑተር ፋይል)፡ እዚ ግና ናይ መዋቲ ግቡእ ቀንዲ ፌርማ ከም ዘለዎ መረጋገጺ እንተሎ እዩ።

መዋቲ ቐዋሚ ተቐማጢ እንተ ነይሩ፡ ብዛዕባ መን እዩ ንብረት መዋቲ ዝወስዶ ንዝብል፡ ሕግታት መንግስቲ ንብረት መዋቲ እዩ ዝውስኖ (ኣብ ዝሃለወ ይሃልው) ከምኡ'ውን እቲ ቀዋሚ ንብረት ኣብ ዝሃለወ ክፍሊ ሃገር ይሃልው። ስለዚ እዩ ምስግጋር ንብረት መዋቲ ዳርጋ ኩልሳዕ ኣብ መንበሪት ሃገር መዋቲ ዝምዝገብ።

ቀዋሚ ንብረት መዋቲ ኣብ ካልእ ሃገር እንተሎ፡ ነቲ ቀዋሚ ንብረት ከመይ ይዕደል ሕግታት እታ ሃገር እዩ ዝውስኖ። ብተወሳኺ ናይ መንበሪት ሃገር፡ ኣብቲ ቀዋሚ ንብረት ዘለዎ ነፍሲ ወከፍ ሃገር ምሕደራ ንብረት መዋቲ ዝምልከት ኣለዋ። ነፍስ ወከፍ ሃገር ንቀዋሚ ንብረት መዋቲ ዝምልከት ናታ ኣገባብ ኣተዓዳድላ ኣለዋ።

ኣብቲ ለበዋ ዘለዎ እውን እንተኾነ፡ ንምስግጋር ንብረት መዋቲ ኣብ ሃገሩ መጀመርታ እቲ ለበዋ ይቐርብ፡ ብድሕሪኡ ናብቲ ቀዋሚ ንብረት መዋቲ ዘለዎ ነፍሲ ወከፍ ሃገር ክርከብ ኣለዎ።

ኣገባብ ተወሳኺ ምስግግጋር ንብረት መዋቲ “ካልኣያዊ ምስግጋር ንብረት መዋቲ” ይብሃል። ገለ ሃገራት ኣሜሪካ ኣብ ልዕሊ እተመዘዘ ውልቃዊ ተወካሊ ኣብቲ ዞባ ዝነብር ንንብረት ዘመሓድር ክህሉ የገድዳ እየን።

ክፋል መስርሕ ምስግጋር ንብረት ንኣለቃሕቲ መዋቲ ምሕባር እዩ። ኣገባባት ምሕባር ይፈላለይ እዩ። ኣብ ገለ ጉዳያት፡ ቀጥታዊ ምሕባር ክትገብር ግድን እዩ። ኣብ ካልኦት፡ ኣብታ መዋቲ ዝነብረላ ዝነበረ ከተማ ኣብ ጋዜጣ ምልክታ ከተውጽእ ኣለካ።

ኣለቃሕቲ ኣብ እተወሰነ ክፍለ ጊዜ ናትና ዝብልዎ መጠን ንቤት ፍርዲ የመዝግቡ። እቲ ፈጻሚ ነቲ ናትና ንዝብልዎ እንተ ኣጽደቐ፡ እቲ ክፍሊት ካብቲ ንብረት ይኽፈል። እቲ ፈጻሚ ነቲ ናትና ዝብልዎ እንተ ነጸጎ፡ ኣለቂሐ በሃሊ ክኸፍል ይቕጻዕ።

ንኹሉ ዕዳታት ክኽፈል እኹል ገንዘብ እንተ ዘየለ፡ መን ቀዲሙ ክኽፈል ከም ዘለዎ ሕጊ መንግስቲ ይውስኖ። ውልቃዊ ተወካሊ መብዛሕትኡ ጊዜ ነቶም ከም ዘለቅሑ ዝጸደቐሎም ኣለቃሕቲ ንምኽፋል ንብረት መዋቲ ይሸይጥ።

ንዝተረፉ ናትና በሃልቲ ብምዕሩይ ኣገባብ ይኽፈሉ። (ንዝያዳ ሓበሬታ፡ ኣብ “Creditor Claims” ዝብል ኣብ ”Administering Probate Estate After Appointment” ዝብል *ክፍሊ ናይዚ መርበብ ርኣዩ)።

*መጠንቀቕታ፡ እዚ መራኽቦ ናብ ካልእ ኣዝዩ እተሓላለኸ ክፍሊ እዚ መርበብ እዩ ዝወስድ። ነቲ ሓበሬታ ንኽትርድእዎ ዝሕግዘኩም ክኢላ ሕጊ ከድልየኩም ይኽእል እዩ።

ሓፈሻዊ፡ ኣይፋልን። ብዘይ ናትካ ፍቓድ ንሓፈሻዊ ዕዳታት ናይ ካልእ ንስኻ ተሓታቲ ክትከውን ኣይትኽእልን እዩ ዝብል እቲ ሕጊ።

ብዘይካ እቲ መዋቲ ናቱ ወይ ናታ ንብረት ኣብ ሓጺር ጊዜ ቅድሚ ሞቱ ሂቡ እንተ ዘይኮይኑ፡ ወይ እውን ንኣለቃሕቲ ከታልል ኢሉ ዝገበሮ እንተ ዘይኮይኑ፡ ተረባሕቲ ንኣለቃሕቲ ንሳቶም ተረባሕቲ ብምዃኖም ክኸፍልዎም የብሎምን።

ድሕሪ ኣለቃሕቲ ምኽፋል፡ ኣብ ንብረት ንተረባሕቲ ዝተርፍ ዘየለ ከይከውን። ተረባሕቲ ግና ንኣለቃሕቲ ዝዓድይዎ ገንዘብ የብሎምን።

ጌና፡ ውሉዳት ወይ ተረባሕቲ ካብቲ ንብረት እንተ ወሰዱ ወይ እውን ካብ ናይ መዋቲ ንብረት ወይ ትሪት እንተ ረብሑ፡ ወይ ድማ ንመዋቲ እተዋህቦ ክንክን ተሓተቲ እንተ ተሓስቡ፡ ወይ ክፍሊት ውሕስና፡ ንሳቶም ንገለ ወይ ንኹሉ ዕዳታት መዋቲ ብዝተኸፋፈለ ተሓተትቲ ክኾኑ ይኽእሉ።

ዕላማ ግብሪ ንፈደራልን ንመንግስትን ሞት ክልተ ነገራት እዩ ዘለዎ፡

• ንናይ መወዳእታ ዓመት ምዕጻው ግብሪ ዝኸፈለሉ ዕለት ጸብጻብ ግብሪ ደሞዝ እተመዝገበሉን ከምኡ'ውን
• ንግብሪ ዝምልከት “ንብረት መዋቲ” ዝዓለመ ሓድሽ፡ እተኸፋፈለ ግብሪ ዘገድድ የቕውም።

ንግብርታት ፈደራል፡ ካብዚ ዝስዕብ ሓደ ወይ ልዕሊኡ ቅጥዕታት ክትመልኡን ከተመዝግቡን ትኽእሉ። (ኣብ ደሞዝ መዋቲ፡ ዕቤት ንብረት፡ ከምኡ'ውን ደሞዝ ጥሪቱ እዩ ዝምርኮስ)፡

• ናይ መወዳእጥ ቅጥዒ 1040 ጸብጻብ ግብሪ ደሞዝ ፈደራል (ውልቃዊ ጸብጻብ ግብሪ ደሞዝ መዋቲ)
• ቅጥዒ 1041 እሙንነት ፈደራል ንጸብጻባት ንብረት ግብሪ ደሞዝ
• ቅጥዒ 709 ጸብጻብ(ባት) ግብሪ ውህበት ፈደራል
• ቅጥዒ 706 ጸብጻብ ግብሪ ንብረት ፈደራል

ግብሪታት ካሊፎርንያ፡ እቲ ፈጻሚ ንዝኾነ ዘድሊ ጸብጻብ ግብሪ ደሞዝ መንግስቲ ከመዝግቦ ኣለዎ፡ ተኣማኒ ጸብጻብ ግብሪ ደሞዝ መንግስቲ ኣብ ጊዜ ምስግጋር ንብረት መዋቲ፡ ጸብጻባት ግብሪ ንብረትን ግብሪ ውህበትን። ካልእ ግብርታት እውን ክህሉ ይኽእል፡ ከም ዞባዊ ንብረት መሬትን ውልቃዊ ግብርታት ንብረትን፡ ግብርታት ዋኒን፡ ከምኡ'ውን ዝኾነ ፍሉይ ግብርታት መንግስቲ። እቲ ፈጻሚ ንቅድሞ ሞት መዋቲ ንዝነበረ ዝዕደዮ ግብርታት ከረጋግጽ ኣለዎ። (ንዝያዳ ሓበሬታ፡ ኣብ “Taxes” ዝብል ኣብ ድሕሪ ቆጸራ ዘሎ  ምምሕዳር ንብረት መዋቲ *ክፍሊ ናይዚ መርበብ ርኣዩ።

*መጠንቀቕታ፡ እዚ መራኽቦ ናብ ካልእ ኣዝዩ እተሓላለኸ ክፍሊ እዚ መርበብ እዩ ዝወስድ። ንሓበሬታ ክርድኡ ክኢላ ሕጊ ከድልየኩም ይኽእል እዩ።

ምናልባት። ንስኻን መጻምድኻን ሓደ ሕሳብ ባንክ፡ ክረዲት ካርድ፡ ቸካት፡ ወዘተ ትካፈሉ እንተ ኔርኩም፡ ንወረቐት ዕዳ ክትከፍሉ ኣለኩም።

እቲ ክረዲት ካርድ ወይ ሕሳባት ባንክ ብናይ መጻምድኻ ጥራይ መወከሲ ሓበሬታ እተኸፍተ እንተ ኾይኑ፡ ንስኻ ተሓታቲ ኣይትኸውንን።

ከም ልሙድ ኣለቃሕቲ ዕዳታቶም ቅድሚ ናብ ወረስቲ ምምቃሉ ካብ ንብረት መዋቲ እዮም ዝወድዎ። ነፍስ ወከፍ ጉዳይ ኣብ ኣጋጣሚታት እዩ ዝምርኮስ። ንክእሊ ሕጊ ምሕደራ ንብረት መዉት ተዛረቡ።

ቀዳማይ፡ ምስ ቤት ፍርዲ ምስግጋር ንብረት መዋቲ ኴንኩም ኣብታ እቶ መዋቲ ዝነብረላ ዝነበረ ኣውራጃ ሃገር ተረጋግጹ።

እቲ ለበዋ ተመዝጊቡ እንተ ኾይኑ፡ ህዝቢ ክርእዮ ድሉው ክኸውን እዩ። ከምኡ'ውን ቅዳሕ ክትዕድጉ ትኽእሉ ኢኹም። ወይ እውን፡ ከባብያዊ ክኢላ ሕጊ ክትቆጽሩ ትኽእሉ ወይ ሕጋዊ ኣገልግሎት ሰደቓ ዕዮ ብምቑጻር ቅዳሕ ክረኽበልኩም ይደልየልኩም።

ግናኸ ብዙሕ ህዝቢ፡ ዋላ እውን ኣብቲ ብርኩት ንብረታት ዘለዎም፡ ብዘይ ለበዋ ይሞቱ።

ከምኡ'ውን መዋቲ ንኹሉ ንብረት ብህያው እሙን ወይ ብምድላው ጥሙር ዋንነት እንተ ኣትሓዞ፡ ነቲ ለበዋ ምስግጋር ንብረት ኣየድልዮን እዩ።

እቲ ሕጊ ዝብሎ ነቲ ለበዋ ኣብቲ መዋቲ ዝነብረሉ ዝነበረ ኣውራጃ ምስ ላዕለዋይ ቤት ፍርዲ “ከተቐምጦ” ኣሎካ፡ ዋላ ዝምሕደር ንብረት ዘይነበሮ ይኹን። ዝህሉ ክፍሊ የለን።

ግናኸ፡ ቤት ፍርዲ ጌና ናይ ብህይወት ዘለዉ ለበዋታት ኣይቅበልን እዩ!

ብኡብኡ ንዝኾነ እተመዝገቡ ጥርዓናት ክትንገሩ ኢኹም፡ እንተላይ ንጥርዓን ቆጸራ ውልቃውያን ተወከልቲ ከምኡ'ውን ናይ መወዳእታ ጊዜ ጥርዓን ንብረት መዋቲ ዝዕጸወሉን ዝዕደለሉን ክትንገሩ ኢኹም። እቲ ውልቃዊ ተወካሊ ንንብረት መሬት ክሸጦ እንተደለየ፡ ነቲ ተደልዩ ዘሎ ተግባር ክትሕበሩ ኢኹም። ንንብረት መዋቲ ብዝምልከት ኩሉ ነገር ኣብ ቤት ፍርዲ ምሕደራ ንብረት መዋቲ እተመዝገበ ዘበለ ቅዳሕ ክትቅበሉ እንተ ደሊኹም፡ ንፍሉይ ምልክታ ክትሓቱ ተመዝገቡ። ነዚ ሰነድ ንምምዝጋብ ዝኽፈል የለን። ዝኾነ ሕቶ እንተለኩም ብቐጥታ ንውልቃዊ ተወካሊ ክትረኽቡ ትኽእሉ ኢኹም። ብዛዕባ ንብረት መዋቲ እውን ንጠበቓ ክትረኽቡ ትኽእሉ ኢኹም። ግናኸ፡ ጠበቓ ንውልቃዊ ተወካሊ ደኣ እምበር ንወረስቲ ከም ዘይዓዪ ኣብ ሓሳብኩም ሓዙ። ብዛዕባ ውልቃዊ ተወካሊ ኣገባብ ኣተሓሕዛ ንብረት መዋቲ ሻቕሎት እንተለኩም፡ ምስ ክኢላ ሕጊ ተዛራረቡ።

ዝበዝሐ ጉዳያት ነዚ ዝስዕብ ስጉምትታት ይስዕቡ፡

ስእሊ መስርሕ ምስግጋር ንብረት መዋቲ ንምርኣይ ኣብዚ ተውቑ። ቅድሚ ምቕጻል ክትምልከቱ ጽቡቕ ሓሳብ እዩ። ኣብ ምምሕዳር ምስግጋር ንብረት ዝምልከት ኣብዚ መርበብ ካልእ ክፍልታት ኣሎ። ግናኸ ኣብቲ ክፍልታት ዘሎ ሓበሬታታት ኣዝዩ እተሓላለኸ እዩ። ኣብዚ ታሕቲ ዘሎ ዝርዝር ክፍልታት ክትርድእዎ ክሕግዘኩም ክኢላ ሕጊ ከድልየኩም ይኽእል፡ 

• ንምስግጋር ንብረት መዋቲ እቲ ጥርዓን ኣቕርቡ ድሕሪ ቖጸራ ንንብረት ምስግጋር ንብረት
• ዘማሓድር
• ምዕጻውን ምዕዳል ንብረት ምስግጋር ንብረት መዋቲ